,,Niepełnosprawność to ograniczenie lub brak zdolności do wykonywania czynności w sposób lub w zakresie uważanym za normalny dla człowieka, wynikające z uszkodzenia i upośledzenia funkcji organizmu”- definicja według Światowej Organizacji Zdrowia.
Niepełnosprawność może mieć charakter fizyczny, psychiczny bądź umysłowy i może być spowodowana wadą, uszkodzeniem lub utratą w zakresie anatomicznym, fizjologicznym lub psychicznym struktury organizmu. Niepełnosprawnym można być od urodzenia, można ją nabyć w trakcie trwania i na każdym etapie życia, może się tak zdarzyć, iż w skutek np. remisji choroby/ całkowitego wyleczenia, dana osoba trać status NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆI.
NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ czyli ,, niepełna sprawność” może mieć charakter częściowy lub całkowity, w zakresie ograniczenia poszczególnych funkcji. W zapisach Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych, używane jest pojęcie ,,OSOBY Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ” i takie też pojęcie jako mniej stygmatyzujące przyjmujemy w zastępstwie: ,, Osoby niepełnosprawnej”.
Ustala się trzy stopnie niepełnosprawności- od ,,najlżejszego „ do ,, najcięższego”, czyli lekki , umiarkowany i znaczny. Orzeczenie o Niepełnosprawności wydaje się okresowo- maksymalnie do 16 r. ż., a orzeczenia o Stopniu Niepełnosprawności mogą być wydawane na dany okres (np. 1 rok, 5 lat) lub na trwałe. Przyczyny/ schorzenia powodujące NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ mogą być bardzo różne i występować pojedynczo ale i łącznie. W orzeczeniach zawarte są symbole/ przyczyny niepełnosprawności, które odpowiadają grupą uszkodzonych narządów. I tak mamy:
NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ INTELEKTUALNA: 01-U.
Niepełnosprawność intelektualna zastąpiona terminem ,,upośledzenie umysłowe”, polega na obniżeniu poziomu intelektualnego. Osoba z tą niepełnosprawnością w zależności od jej rodzaju, funkcjonuje intelektualnie na poziomie niższym niż osoba bez tej niepełnosprawności, woniej myśli i przyswaja wiadomości, ma problemy z samodzielnym podejmowaniem decyzji.
CHOROBY PSYCHICZNE: 02-P.
Choroby psychiczne to zaburzenia w obrębie mózgu, niektóre z nich są łagodne i dają się wyleczyć, inne mogą być tak silne i negatywnie wpływać na umysł, że chory staje się niebezpieczny dla siebie i środowiska. Objawy choroby psychicznej mogą przyjmować różne formy, ale wszystkie wpływają na zachowanie, emocje osoby chorej, co utrudnia jej codzienne funkcjonowanie.
Najczęściej występujące choroby psychiczne to : nerwica ( panika, lęk, natrętne myśli), psychozy ( schizofrenia, zaburzenia depresyjne, mania), zaburzenia nastroju, zaburzenia behawioralne.
Główne symptomy chorób z grupy zaburzeń psychicznych to: impulsywność, agresja, długotrwały smutek, spadek samopoczucia, rozdrażnienie, utrata wiary w siebie, wycofanie, niechęć do kontaktów społecznych, snucie teorii spiskowych, lęk o własne zdrowie życie, omamy słuchowe i wzrokowe, spadek apetytu.
Z roku na rok wzrasta liczba osób z zaburzeniami psychicznymi, zarówno wśród dzieci i młodzieży, a choroby psychiczne stanowią jedną z głównych przyczyn niepełnosprawności.
ZABURZENIA GŁOSU, MOWY I CHOROBY SŁUCHU: 03-L.
To rodzaj niepełnosprawności, gdzie występują istotne zaburzenia w zakresie głosu i mowy (wady wymowy, osoba niemówiąca) oraz zaburzenia słuchu- niedosłuch, głuchota). Główne ograniczenia w związku z ww. niepełnosprawnością to komunikowanie się z innymi osobami. A co się z tym wiąże pełnienie ról społecznych, zwłaszcza w kwestii pracy.
CHOROBY NARZĄDU WZROKU: 04-O.
Osoby z niepełnosprawnością narządu wzroku, to osoby u których, ostrość wzroku po korekcji jest niższa od ,, normalnej” ostrości, mają zawężone pole widzenia, z obuoczną bez soczewkowością, jednooczne i z całkowitą ślepota.
UPOŚLEDZENIE NARZĄDU RUCHU: 05-R
Niepełnosprawność w zakresie ruchu to: wrodzone i rozwojowe wady narządu ruchu, zapalenie stawów i stawów kręgosłupa, choroby zwyrodnieniowe stawów, choroby kości i chrząstek – ograniczenie wydolności, nowotwory narządu ruchu, zmiany poza urazowe.
EPILEPSJA: 06-E
Epilepsja (padaczka) jest jedną z najczęstszych chorób neurologicznych. O niepełnosprawności w ww. charakterze mówimy, gdy epilepsja występuje w postaci nawracających napadów padaczkowych spowodowanych różnymi czynnikami etiologicznymi lub wyraźnymi następstwami psychoneurologicznymi.
CHOROBY UKŁADU ODDECHOWEGO I KRĄŻENIA: 07-S
Do schorzeń powodujących niepełnosprawność ww. typu zaliczamy: przewlekłe obturacyjne i ograniczające, zakaźne choroby płuc prowadzące do niewydolności oddechowej; nowotwory płuc i opłucnej, prowadzące do niewydolności oddechowej; wrodzone i nabyte wady serca, choroba niedokrwienna serca, kardiomiopatie, zaburzenia rytmu serca z zaburzeniami hemodynamicznymi kwalifikującymi co najmniej do II stopnia niewydolności serca według klasyfikacji NYHA; nadciśnienie tętnicze z powikłaniami narządowymi; miażdżycę zarostową tętnic kończyn dolnych począwszy od II stopnia niedokrwienia kończyn według Klasyfikacji Fontainw’a; niewydolność żył głębokich z powikłaniami pod postacią zapaleń i długotrwałych owrzodzeń.
CHOROBY UKŁADU POKARMOWEGO: 08-T
Do schorzeń powodujących niepełnosprawność ww. typu zaliczamy: choroby przełyku powodujące długotrwałe zaburzenia jego funkcji; stany po resekcji żołądka z różnych przyczyn z licznymi powikłaniami; przewlekłe choroby jelit o różnej etiologii, powikłanie zespołem złego wchłaniania; przewlekłe choroby wątroby o różnej etiologii w okresie niewydolności wątroby; przewlekłe zapalenia trzustki wymagające długotrwałej farmakoterapii; nowotwory układu pokarmowego.
CHOROBY UKŁADU MOCZOWO-PŁUCIOWEGO: 09-M
Do schorzeń powodujących niepełnosprawność ww. typu zaliczamy: zaburzenia czynności dróg moczowych prowadzące do niewydolności nerek; choroby nerek o różnej etiologii prowadzące do ostrej lub przewlekłej mocznicy; wielotorbielowate zwyrodnienie nerek typu dorosłych; nowotwory złośliwe układu moczowego i narządów płciowych.
CHOROBY NEUROLOGICZNE: 10-N Do schorzeń powodujących niepełnosprawność ww. typu zaliczamy: naczyniopochodny udar mózgu przemijający, odwracalny, dokonany, prowadzący do okresowych lub trwałych deficytów neurologicznych o różnym stopniu nasilenia; guzy centralnego układu nerwowego w zależności od typu, stopnia złośliwości, lokalizacji i powstałych deficytów neurologicznych; pourazowa cerebrastenia i encefalopatia; choroby zapalne ośrodkowego i obwodowego układu nerwowego prowadzące do trwałych deficytów neurologicznych; choroby układu pozapiramidowego w zależności od stwierdzanych objawów neurologicznych; choroby rdzenia kręgowego; uszkodzenia nerwów czaszkowych i obwodowych o różnej etiolog.
INNE: 11-I
Szczegółowo schorzenia ww. typu niepełnosprawność to: choroby narządów wydzielenia wewnętrznego o różnej etiologii, wywołane nadmiernym wydzielaniem lub niedoborem hormonów w zależności od stopnia wyrównania lub obecności powikłań narządowych, pomimo optymalnego leczenia; choroby zakaźne lub zespoły nabytego upośledzenia odporności w zależności od fazy zakażenia; przewlekłe wielonarządowe choroby odzwierzęce w II i III okresie choroby zależnie od zmian narządowych; choroby układu krwiotwórczego o różnej etiologii w zależności od patologicznych zmian linii komórkowych szpiku w procesie hemopoezy; znacznego stopnia zeszpecenia powodujące stałe ograniczenia w kontaktach międzyludzkich, jak i pracy zawodowej.
CAŁOŚCIOWE ZABURZENIA ROZWOJOWE: 12-C
Są to zaburzenia rozwojowe powstałe przed 16 rokiem życia, z utrwalonym, i zaburzeniami interakcji społecznych lub komunikacji werbalnej oraz stereotypami zachowań, zainteresowań i aktywności o co najmniej umiarkowanym stopniu nasilenia. Zaburzenia tego typu diagnozowane są we wczesnym etapie życia dziecka. Najbardziej znane całościowe zaburzenia rozwojowe to: Autyzm i zespól Aspergera.
Osoby posiadające orzeczenia o niepełnosprawności, stopniu niepełnosprawności lub orzeczenia o wskazanych do ulg i uprawnień, mogą korzystać ( po spełnieniu określonych warunków) z szeregu form pomocy, takich jak :
– rehabilitacja zawodowa i zatrudnienie,
– rehabilitacja społeczna,
– dofinansowanie,
– ulgi,
– usługi specjalistyczne,
– uprawnienia do zasiłków i świadczeń.
